Thuốc cản quang là gì? Vai trò của thuốc cản quang trong chẩn đoán hình ảnh

Thuốc cản quang đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chẩn đoán hình ảnh. Vậy thuốc cản quang là gì, được sử dụng như thế nào và có những lưu ý gì khi sử dụng? Bài viết này sẽ giải đáp những thắc mắc thường gặp về thuốc cản quang.

Thuốc cản quang là gì?

Thuốc cản quang là những chất giúp tăng khả năng hấp thụ tia X và các loại tia khác khi chiếu qua cơ thể. Nhờ đó, thuốc làm rõ cấu trúc của cơ quan chứa thuốc, hỗ trợ chẩn đoán bệnh chính xác hơn. Hiện nay, thuốc cản quang có chứa iod được sử dụng phổ biến nhất. Chụp cắt lớp vi tính là một trong những kỹ thuật thường sử dụng thuốc cản quang.

Thuốc cản quang được tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch

Các phương pháp sử dụng thuốc cản quang trong chẩn đoán hình ảnh

Thuốc cản quang có thể được sử dụng qua nhiều đường khác nhau như:

• Đường uống: Áp dụng trong các trường hợp đánh giá đường tiêu hóa, tìm đường rò.
• Đường bơm thụt: Tương tự như đường uống, được sử dụng ít hơn so với trước đây do sự phát triển của nội soi.
• Đường tiêm tĩnh mạch: Phổ biến trong chụp cắt lớp vi tính, chụp mạch máu số hóa xóa nền và can thiệp nội mạch. Bị tức ngực khó thở là bệnh gì cũng có thể được chẩn đoán bằng các phương pháp hình ảnh sử dụng thuốc cản quang.

Khi nào cần chụp X-quang đường tiêu hóa trên có cản quang?

Chụp X-quang đường tiêu hóa trên có cản quang thường được chỉ định khi:

• Có các triệu chứng tiêu hóa như khó nuốt, nôn mửa, ợ hơi, khó tiêu.
• Nghi ngờ hẹp đường ruột phía trên, viêm loét, khối u, hẹp môn vị.
• Đánh giá tình trạng viêm ruột, hội chứng kém hấp thụ, rối loạn nhu động ruột.
• Trường hợp nuốt phải dị vật.

Chụp X-quang kiểm tra đường tiêu hóa nếu có cảm giác khó nuốt khi ăn uống

Một trong những bước cơ bản trong tổng hợp dữ liệu là gì cũng quan trọng như việc chuẩn bị trước khi chụp X-quang có cản quang.

Thuốc cản quang trong chụp cắt lớp vi tính (CT) và chụp mạch máu số hóa xóa nền (DSA)

• Chụp CT có cản quang: Thuốc cản quang giúp làm nổi bật các tổn thương và mạch máu, hỗ trợ phân biệt vùng bất thường với các cấu trúc xung quanh.
• Chụp DSA và can thiệp nội mạch: Thuốc cản quang được đưa vào lòng mạch để xác định vị trí hẹp, tắc hoặc đánh giá cấu trúc mạch máu cần can thiệp.

Thuốc cản quang đường mạch máu dùng trong chẩn đoán hình ảnh

Dị ứng thuốc cản quang và những lưu ý

Mặc dù thuốc cản quang mang lại nhiều lợi ích trong chẩn đoán hình ảnh, nhưng cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ, từ nhẹ đến nặng, bao gồm cả phản ứng dị ứng. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng và đánh giá rủi ro trước khi sử dụng thuốc cản quang là rất quan trọng.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ phản ứng với thuốc cản quang bao gồm:

• Tiền sử dị ứng với thuốc cản quang chứa iod.
• Hen suyễn, bệnh tim mạch (đặc biệt là suy tim), mất nước.
• Bệnh huyết học, bệnh thận, tuổi (trẻ em, người cao tuổi).
• Sử dụng thuốc chẹn beta, interleukin-2, aspirin, NSAID.

Bệnh nhân mắc các bệnh về tim mạch làm tăng nguy cơ xảy ra phản ứng với thuốc cản quang

Việc sử dụng corticosteroid trước khi dùng thuốc cản quang có thể giúp giảm thiểu nguy cơ phản ứng ở những bệnh nhân có nguy cơ cao. Nếu xảy ra phản ứng với thuốc, cần xử trí theo phác đồ cấp cứu phản vệ.