Table of Contents
1. Có nên dạy trẻ 5 tuổi học chữ?
Chắc chắn là có! Hiện nay, trẻ được khuyến khích trang bị kỹ năng này trước khi vào lớp 1. Chương trình lớp 1 hiện tại chỉ dành 1-2 tuần đầu để ôn bảng chữ cái, sau đó sẽ học vần và cách đánh vần.
Các chương trình mầm non đã triển khai việc dạy viết chữ cho trẻ 5 tuổi. Nhiều phụ huynh cũng chủ động kèm cặp con tại nhà. Điều này giúp trẻ quen với cách cầm bút, tư thế ngồi học, cách đánh vần và viết chữ đơn giản. Nhờ đó, trẻ sẽ tự tin và dễ dàng bắt kịp chương trình lớp 1.
Việc dạy con viết chữ giúp con tự tin hơn khi vào lớp 1.
Hơn nữa, giai đoạn 5-6 tuổi rất quan trọng cho sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Đây là thời điểm trẻ hoàn thiện kỹ năng sử dụng tiếng mẹ đẻ, nâng cao vốn từ vựng và ngữ pháp. Các chương trình giáo dục cho trẻ ở giai đoạn này đều dựa trên sự phát triển ngôn ngữ tự nhiên của trẻ:
- Đặc điểm phát âm: Trẻ đã có thể nói tròn vành rõ chữ, cải thiện kỹ năng nói dính chữ, nói lắp.
- Đặc điểm về vốn từ: Vốn từ của trẻ ngày càng phong phú, phụ thuộc vào độ tuổi và môi trường xung quanh.
- Đặc điểm về ngữ pháp: Trẻ biết cách diễn đạt bằng những câu dài hơn, cấu trúc phức tạp hơn.
Với những đặc điểm này, trẻ 5 tuổi đã sẵn sàng để học. Nếu bỏ qua giai đoạn này, ba mẹ có thể đã bỏ lỡ một thời điểm vô cùng thích hợp.
Dạy trẻ 5 tuổi học chữ còn mang lại nhiều ưu điểm vượt trội. Tuy nhiên, cũng có một số khó khăn nhất định, đặc biệt khi trẻ ở độ tuổi này thường dành phần lớn thời gian cho vui chơi. Vậy đâu là lợi ích và rào cản khi dạy trẻ 5 tuổi học chữ?
| Ưu điểm | Nhược điểm |
|---|---|
| Tạo tâm thế tự tin khi vào lớp 1: Trẻ nắm vững kiến thức cơ bản từ sớm, nhanh chóng bắt kịp chương trình, có thêm thời gian rèn luyện các kỹ năng khác. | Khiến trẻ không “mặn mà” với việc học: Bị thúc ép có thể khiến trẻ cảm thấy việc học nặng nề, khó khăn, dẫn đến mất hứng thú với việc học khi trưởng thành. |
| Khơi gợi hứng thú với học tập và thế giới xung quanh: Trẻ 5 tuổi tò mò về mọi thứ. Nếu được dạy bài bản, trẻ sẽ giữ được hứng thú, phát triển nhận thức về thế giới xung quanh trong quá trình học tập. | Gây áp lực vô hình cho trẻ: Trẻ có thể chưa hiểu rõ tầm quan trọng của việc học, quen với việc được chiều chuộng và tự do. Do đó, khi gặp phải những nhận xét đúng – sai hoặc khối lượng bài tập, trẻ dễ bị áp lực. |
| Nâng cao năng lực tư duy, khả năng ghi nhớ và quan sát: Trẻ phải quan sát và ghi nhớ để bắt chước theo các chữ được dạy. Lâu dần, não bộ hình thành khả năng tư duy để phán đoán cách tối ưu việc viết và ghi nhớ từ. | Rèn luyện kỹ năng không đúng cách: Nếu không có lộ trình phù hợp, trẻ có thể khó tiếp thu dù đã dành nhiều thời gian viết chữ. |
| Rèn luyện tính tự giác, chủ động trong học tập: Dưới sự hướng dẫn của ba mẹ và thầy cô, trẻ sẽ quen với việc học hành nghiêm túc, tạo sự tự giác và chủ động khi trưởng thành. | |
| Tăng cường khả năng vận động não bộ: Não bộ luôn vận động và phát triển. Nếu được tiếp thu nhiều điều mới, não bộ của trẻ sẽ không rơi vào trạng thái ì ạch. | |
| Tập cho tay quen với cách cầm bút: Các cơ tay của trẻ còn linh hoạt và dễ sửa đổi. Nếu được uốn nắn từ sớm, trẻ sẽ thạo hơn trong cách cầm bút và viết chữ đẹp. | |
| Gắn kết tình cảm với ba mẹ: Dạy trẻ 5 tuổi viết chữ là cách để ba mẹ dành thời gian cho con, thắt chặt tình cảm và hiểu những khó khăn con đang gặp phải. |
Học chữ từ 5 tuổi giúp trẻ phát triển toàn diện năng lực ngôn ngữ
2. Cách dạy trẻ 5 tuổi học chữ sớm
Sau khi đã quyết định dạy con học chữ, ba mẹ đừng vội vàng. Hãy áp dụng một số biện pháp dưới đây để việc hướng dẫn con hiệu quả hơn:
2.1. Dạy trẻ học thuộc bảng chữ cái
Trước tiên, cần tập cho trẻ làm quen với bảng chữ cái Tiếng Việt. Điều này giúp trẻ ghi nhớ, nhận biết mặt chữ, đọc và phát âm đúng. Hơn nữa, trẻ sẽ dễ dàng tự ghép chữ khi gặp từ mới. Ba mẹ có thể áp dụng các phương pháp sau:
- Sử dụng bảng chữ cái có màu sắc tươi vui, sinh động, kết hợp với hình ảnh quen thuộc.
- Vừa dạy vừa đọc lớn các từ để não bộ trẻ ghi nhớ nhanh và lâu hơn.
- Kết hợp nhiều hình thức học chữ cái như học cùng mô hình, học qua trò chơi, học qua đố mẹo, học qua bài hát,…
Hãy tạo không khí hứng thú để trẻ luôn yêu thích việc học chữ cái, tránh thúc ép trẻ nhớ nhanh, nhớ nhiều. Điều đó chỉ khiến trẻ thêm ghét việc học.
2.2. Kết hợp việc học chữ với các trò chơi
Để dạy trẻ 5 tuổi học chữ, ba mẹ có thể vận dụng phương pháp “học mà chơi, chơi mà học” để kích thích sự hứng khởi. Với phương pháp này, trẻ sẽ không cảm thấy bị ép buộc, sẵn lòng và cởi mở hơn trong các trò chơi.
Áp dụng trò chơi mang lại hiệu quả tốt khi dạy trẻ 5 tuổi học chữ. Đó có thể là trò chơi trên thiết bị điện tử, trò chơi dân gian hoặc do ba mẹ tự nghĩ ra. Hãy dựa vào tính cách, sở thích và niềm hứng thú của con để chọn trò chơi phù hợp.
Khi áp dụng phương pháp này, cần kiểm soát tốt thời gian học và chơi của trẻ. Trò chơi chỉ là một cách thức bổ trợ cho việc học. Nếu để trẻ đắm chìm trong trò chơi, trẻ sẽ khó ghi nhớ những chữ cái, từ vựng đã học.
Học chữ kết hợp với các trò chơi sẽ khiến trẻ thích thú và nhớ lâu hơn. Ví dụ:
- Ghép chữ: Sử dụng các thẻ chữ cái rời, yêu cầu trẻ ghép thành từ có nghĩa (ví dụ: “ba”, “mẹ”, “cá”).
- Tìm chữ cái: Cho trẻ tìm các chữ cái nhất định trong một đoạn văn ngắn hoặc trên báo, tạp chí.
- Vẽ chữ: Vẽ các chữ cái bằng màu sắc khác nhau, sau đó yêu cầu trẻ gọi tên các chữ cái đó.
2.3. Kỹ năng cầm bút đúng cách
Việc cầm bút ảnh hưởng rất lớn đến nét chữ của trẻ, ba mẹ cần hướng dẫn trẻ cầm bút đúng cách. Tư thế cầm bút sai cũng dễ khiến trẻ nhanh mỏi tay, ảnh hưởng đến quá trình tập viết.
Khi bắt đầu, hãy làm mẫu hoặc sử dụng video hướng dẫn. Sau đó, trẻ nên thực hiện một số kỹ năng vận động tinh và rèn luyện sức tay. Sau khi quen với cách cầm bút, hãy để trẻ viết theo những nét có sẵn. Quan sát và sửa lại tư thế cầm bút của trẻ.
Hãy thật sự kiên nhẫn để hỗ trợ trẻ. Thay đổi tư thế cầm bút cần thời gian. Luôn chú ý đến cách sử dụng bút của trẻ để có sự chỉnh sửa kịp thời. Chọn bút có kích thước vừa vặn với bàn tay con, tìm đến sự trợ giúp của người có kinh nghiệm nếu không thể thay đổi cách cầm bút sai của con.
2.4. Dạy trẻ chữ cái thông qua môi trường xung quanh
Để kích thích hứng thú của con với việc học, hãy xây dựng môi trường học tập lý tưởng. Ở đó, trẻ sẽ được học tập trong không gian bắt mắt với nhiều họa tiết, hình ảnh thú vị cùng các hoạt động trải nghiệm viết chữ đơn giản, dễ thực hiện.
Dán hình ảnh, bảng chữ cái, từ ngữ đơn giản trong phòng hoặc bàn học của con. Cho phép trẻ tự do viết nguệch ngoạc những từ mình muốn trên những khoảng trống lớn. Nhờ vậy, trẻ sẽ sáng tạo hơn với những ý tưởng, kiến thức có trong não bộ.
2.5. Sử dụng các hình ảnh có chữ cái
Kết hợp hình ảnh với chữ cái sẽ kích thích trí tò mò và trí thông minh về hình ảnh của trẻ. Phương pháp này hiệu quả hơn khi sử dụng các hình ảnh gần gũi, quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày.
Sử dụng flashcard hoặc bảng chữ cái có đính kèm hình ảnh treo tường. Vừa đọc vừa chỉ vào những hình ảnh có âm bắt đầu bằng chữ cái muốn dạy, ví dụ: chữ C với từ “con cá”, chữ D trong “dạy học”. Như vậy, trẻ sẽ trở nên hứng thú hơn vì biết được nhiều hơn về những điều quen thuộc xung quanh.
Hãy chọn những hình ảnh con vật, đồ vật thân thuộc và được thiết kế với màu sắc bắt mắt. Khi con mới bắt đầu học, hãy chọn những mẫu từ đơn giản, dễ hiểu dựa theo đúng quy chuẩn của Bộ Giáo dục & Đào tạo.
2.6. Cho trẻ học qua các bài hát
Não bộ của trẻ dễ nhớ các giai điệu âm thanh sinh động hơn là chữ cái. Có nhiều bài hát tiếng Việt dạy trẻ học đọc một số từ vựng đơn giản, quen thuộc. Khi biết cách đánh vần, cách đọc của các từ đó, trẻ sẽ mong muốn được học thêm cách viết vì bản tính tò mò.
Qua các bài hát, trẻ có thể nắm bắt cách đánh vần các âm đơn, âm ghép cũng như cách đọc từ trong những giai điệu vui tươi. Đừng vội cho trẻ nghe quá nhiều bài hát một lần. Hãy cho trẻ nghe và nhẩm theo đến khi nào trẻ có thể hát cùng nhạc và tự biết cách đánh vần các từ được nghe.
Một số bài hát có thể cho các bé nghe để học chữ như: A Ă Â, Bảng chữ cái Việt Nam, A BÊ XÊ, ABC Tiếng Việt, A con cá sấu – Bé học tiếng Việt, Bạn BoB tàu, Bé học bảng chữ cái A B C,…
2.7. Dạy trẻ 5 tuổi tập viết các chữ cái
Để dạy trẻ 5 tuổi viết chữ cái tại nhà hiệu quả, ba mẹ có thể trang bị thêm một số sách tập tô được thể hiện sinh động. Lúc bắt đầu, hãy để trẻ vẽ những nét cơ bản nhất và hướng dẫn trẻ cách cầm bút cho đúng tư thế. Rồi sau đó, ba mẹ cứ từ từ đẩy nhanh tốc độ và độ khó của việc tập viết. Từ 1 chữ cái, ba mẹ có thể đầy lên 2 – 3 chữ cái,…
Tuy nhiên, ba mẹ hãy kiên nhẫn và đừng quá vội vàng trong việc hướng dẫn trẻ. Tuy lúc khởi đầu sẽ rất khó khăn cho ba mẹ, nhưng hãy đặt niềm tin vào trẻ và cho trẻ cơ hội được phát triển dần dần.
2.8. Thường xuyên đọc sách cho trẻ
Ở thời điểm này, một số bạn nhỏ đã có thể phát âm khá chuẩn và có khả năng ghi nhớ tốt. Khi được nghe kể một câu chuyện nhiều lần, trẻ sẽ tự nhớ và thậm chí là kể lại câu chuyện đó. Khi nói lại được những nội dung có trong truyện, trẻ đã tự trau dồi cho mình một vốn từ và kiến thức phong phú. Khi được gặp lại các từ đã sử dụng, trẻ sẽ có hứng thú hơn trong việc ghi chép lại chúng cũng như nhớ chúng rất lâu.
Khi chọn mua sách cho trẻ, ba mẹ hãy chọn những cuốn có phông chữ to, rõ ràng, nội dung ngắn gọn và được trình bày ở hình thức dễ nhìn, dễ hiểu. Một số cuốn sách được thể hiện bằng các hình ảnh màu sắc bắt mắt cũng nên được ba mẹ sử dụng để đọc sách cho trẻ. Khi đọc sách, ba mẹ hãy đọc từ từ, chậm rãi và chỉ vào từng từ để trẻ dễ theo dõi và nắm bắt hình dáng các chữ.
Các quyển sách, truyện tranh tư duy như: Cho Bé tập đọc học điều hay (Bộ 8 cuốn), Bộ Khủng long nhỏ Dinos, Những tâm hồn trong trẻo, Bộ sách Chuột Típ, Bộ sách Cô bé Mác-tin, Hoàng tử bé, Chú sâu háu ăn, các truyện cổ tích Việt Nam và nước ngoài,… là những đầu sách tốt và phổ biến mà ba mẹ có thể đọc cho trẻ nghe.
2.9. Đừng quên ôn tập kiến thức cũ
Với trẻ 5 tuổi, trí nhớ của các em chưa phát triển toàn diện nên cũng khó nhớ được lâu. Việc thường xuyên ôn tập sẽ giúp trẻ củng cố kiến thức và ghi nhớ được lâu hơn.
Ba mẹ có thể sử dụng nhiều biện pháp sinh động như ôn tập bằng biểu đồ, trò chơi đoán chữ, trò chơi ghép chữ hoặc các bài kiểm tra nhanh bằng miệng… để tái hiện lại các kiến thức trẻ đã từng học qua.
Dù cho ba mẹ có sử dụng cách nào thì hãy nhớ tạo cho trẻ một bầu không khí thoải mái, vui vẻ. Đừng khiến việc ôn tập trở nên phức tạp hay áp lực quá, điều đó chỉ khiến trẻ càng thêm quên và sợ sệt mà thôi. Hãy luôn tạo cho trẻ trạng thái sẵn sàng đón nhận tất cả những bài kiểm tra của ba mẹ và hãy luôn giữ bình tĩnh, kiên nhẫn với trẻ.
2.10. Xây dựng môi trường học tập tốt cho trẻ
Môi trường học tập hiệu quả không thể thiếu sự đồng hành của các giáo viên tận tâm cũng như bạn bè đồng trang lứa. Khi đó, trẻ sẽ không cô độc trên hành trình học chữ mà còn chủ động và có động lực hơn. Môi trường học tập của trẻ phải đảm bảo an toàn và có sự quản lý sâu sát của thầy cô hoặc người lớn trong nhà. Có như vậy, trẻ mới chú tâm cho việc học của mình.
3. 5 sai lầm phụ huynh thường gặp khi dạy chữ cho trẻ 5 tuổi
Khi dạy trẻ 5 tuổi viết chữ, ba mẹ phải thật sự dành cho trẻ thời gian, sự kiên nhẫn và tấm lòng cởi mở để không khiển trách trẻ. Tuy nhiên, không phải phụ huynh nào cũng có kinh nghiệm trong việc dạy chữ cho trẻ 5 tuổi. Vì lẽ đó mà nhiều phụ huynh đã mắc phải một số sai lầm trong việc hướng dẫn trẻ học chữ. Các sai lầm thường thấy có thể kể đến như:
- Áp dụng cách dạy khô khan, nhàm chán: Trẻ 5 tuổi nếu không có được niềm hứng thú sẽ rất dễ lơ đễnh và sớm bỏ cuộc. Nếu không thể thiết kế bài học bài bản như các thầy cô, ba mẹ cũng có thể kết hợp với các trò chơi, hình ảnh sinh động hoặc vừa viết vừa đọc cùng con,…
- Ép buộc khi con chưa sẵn sàng: Yếu tố này sẽ quyết định rất nhiều đến thái độ học tập của con, bởi lẽ dù có học nhiều đến đâu nhưng nếu chưa thật sự sẵn sàng, con sẽ chẳng đọng lại bao nhiêu kiến thức. Trước khi con bắt tay vào tập viết, ba mẹ hãy dành thời gian để con tìm hiểu về bảng chữ cái tiếng Việt, cách đánh vần những từ đơn giản,… để kích thích sự tò mò và khiến con muốn học nhiều hơn để sử dụng.
- Trách mắng khi con làm chưa tốt: Nếu phải nhận những lời quở mắng của ba mẹ, trẻ sẽ dễ cảm thấy buồn và chán nản với việc học. Thay vào đó, ba mẹ hãy dành lời khen mỗi khi con hoàn thành bài tập viết, kiên nhẫn hướng dẫn con viết đúng, viết đẹp hoặc có phần thưởng mỗi khi còn làm bài tốt. Khi trẻ không làm tốt, ba mẹ cũng chỉ nên giải thích vì sao trẻ làm chưa tốt và đưa ra lời khuyên để trẻ làm tốt hơn trong lần tới.
- Dạy con học kiểu nhồi nhét: Nhiều phụ huynh thường hay sốt ruột và muốn con phải học càng nhiều càng tốt. Thế nhưng, ở độ tuổi đó, trẻ sẽ không thể có khả năng học liên tục với khối lượng bài vở khủng như người lớn. Thay vì quan tâm đến số lượng, ba mẹ chỉ nên tập trung vào chất lượng của từng bài học và phần trăm lượng kiến thức trẻ nhớ được khi đó.
- Ép con học quá nhiều một ngày: Việc ép con ngồi hàng giờ liền trên bàn học để học chữ sẽ không mang lại hiệu quả cao mà ngược lại sẽ khiến còn càng kiệt quệ tinh thần và thể chất. Ba mẹ hãy lập nên một thời gian biểu học tập phù hợp, xen kẽ giữa việc học, chơi, nghỉ ngơi của trẻ để đảm bảo mọi hoạt động khác của con vẫn được chú trọng thời gian.
Kết luận
Vậy, có nên dạy trẻ 5 tuổi học chữ không? Câu trả lời là có. Việc dạy chữ cho trẻ 5 tuổi là hoàn toàn nên làm, tuy nhiên cần có phương pháp phù hợp, tạo hứng thú để trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ và nhận thức một cách tốt nhất. Điều quan trọng là ba mẹ cần kiên nhẫn, tạo môi trường học tập vui vẻ và phù hợp với khả năng của con.
