Tuyên Bố Ứng Xử của các Bên ở Biển Đông (DOC) là gì?

Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hòa bình và ổn định tại khu vực này. Vậy DOC là gì, nội dung của nó ra sao và có tác động như thế nào đến tranh chấp Biển Đông? Bài viết này sẽ giải đáp những thắc mắc đó.

Việc tuân thủ DOC là yếu tố quan trọng để duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông.

Tứ đại giai không có nghĩa là gì cũng là một vấn đề đáng quan tâm trong bối cảnh địa chính trị hiện nay.

DOC là gì?

DOC là viết tắt của Declaration on Conduct of the Parties in the Bien Dong Sea (Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông), đôi khi cũng được gọi là Declaration on Conduct of the Parties in the South China Sea (Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Nam Trung Hoa). Đây là văn kiện chính trị đầu tiên giữa ASEAN và Trung Quốc về vấn đề Biển Đông, được ký kết ngày 4/11/2002 tại Phnom Penh, Campuchia, trong Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 8. DOC được xem là bước đột phá trong quan hệ ASEAN – Trung Quốc về vấn đề Biển Đông, thể hiện nỗ lực của các nước ASEAN, đặc biệt là 4 nước có tranh chấp trực tiếp ở Trường Sa (Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei), trong việc duy trì hòa bình và ổn định tại khu vực.

Quá trình hình thành DOC

Biển Đông là vùng biển nửa kín ở Thái Bình Dương, có ý nghĩa quan trọng đối với 9 quốc gia ven biển, bao gồm Việt Nam, Trung Quốc, Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Singapore, Indonesia, Brunei và Philippines. Không chỉ vậy, nhiều quốc gia khác cũng có lợi ích trong việc sử dụng vùng biển này theo Luật Biển quốc tế. Tuy nhiên, tranh chấp chủ quyền biển đảo tại Biển Đông đã diễn ra căng thẳng từ những năm 1970.

Tình hình đặc biệt phức tạp vào cuối những năm 1980 với những sự kiện đột biến liên quan đến quần đảo Trường Sa, đe dọa hòa bình và ổn định khu vực. Trước tình hình đó, ASEAN đã thông qua Tuyên bố về Biển Đông vào ngày 22/7/1992, kêu gọi các bên liên quan giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình.

Trung tâm trọng tài thương mại Đông Dương là gì cũng đóng một vai trò nhất định trong việc giải quyết các tranh chấp thương mại quốc tế.

Từ COC đến DOC

ASEAN và Trung Quốc đã khởi động thương lượng về dự thảo Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC) từ năm 2000. Tuy nhiên, quá trình đàm phán gặp nhiều khó khăn do bất đồng về khu vực địa lý áp dụng COC và điều khoản về việc chiếm đóng. Vì vậy, DOC ra đời như một bước đệm quan trọng, thúc đẩy môi trường hòa bình, thân thiện và hợp tác giữa ASEAN và Trung Quốc tại Biển Đông.

Nội dung cơ bản của DOC

DOC bao gồm 10 điều khoản, tập trung vào các nguyên tắc cơ bản như:

• Tôn trọng luật pháp quốc tế: Các bên tái khẳng định cam kết tuân thủ Hiến chương Liên Hiệp Quốc, UNCLOS 1982, TAC và các nguyên tắc luật pháp quốc tế khác.
• Xây dựng lòng tin: Các bên cam kết tìm kiếm biện pháp xây dựng lòng tin và tín nhiệm lẫn nhau trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng.
• Tự do hàng hải và hàng không: Tôn trọng quyền tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông theo luật pháp quốc tế.
• Giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình: Không sử dụng vũ lực, thông qua tham vấn và đàm phán.
• Tự kiềm chế: Kiềm chế các hoạt động làm phức tạp hoặc leo thang tranh chấp, ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định.
• Hợp tác: Các bên khuyến khích hợp tác trong các lĩnh vực như bảo vệ môi trường biển, nghiên cứu khoa học biển, an toàn hàng hải, tìm kiếm cứu nạn và đấu tranh chống tội phạm xuyên quốc gia.
• Đối thoại và tham vấn: Tiếp tục đối thoại và tham vấn về các vấn đề liên quan.

Tầm quan trọng của DOC

Mặc dù DOC không phải là văn kiện ràng buộc về mặt pháp lý, nhưng nó có ý nghĩa chính trị quan trọng, đặt nền móng cho việc xây dựng COC trong tương lai. Việc tuân thủ DOC là điều kiện tiên quyết để duy trì hòa bình, ổn định và hợp tác ở Biển Đông.