Nhân Tố Sinh Thái Là Gì? Phân Loại Nhân Tố Sinh Thái

Nhân tố sinh thái là gì?

Nhân tố sinh thái, hay còn gọi là nhân tố môi trường, là tất cả những yếu tố của môi trường tác động đến sự sống của sinh vật. Những tác động này, trực tiếp hoặc gián tiếp, ảnh hưởng đến tập tính, thói quen của sinh vật, giúp chúng thích nghi và phát triển các đặc điểm riêng.

Nhân tố sinh thái là gì?Ảnh minh họa nhân tố sinh thái

Phân loại nhân tố sinh thái

Nhân tố sinh thái được chia thành hai loại chính: nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh. Hai nhóm nhân tố này liên tục tương tác và ảnh hưởng lẫn nhau.

Nhân tố vô sinh là gì?

Nhân tố vô sinh bao gồm các yếu tố vật lý và hóa học của môi trường xung quanh sinh vật, chẳng hạn như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, đất, không khí, nước…

Cụ thể, nhân tố vô sinh gồm:

• Chất vô cơ: Nước, không khí, ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa, gió…
• Chất hữu cơ từ sinh vật: Chất thải, lông rụng, mùn, bã, xác rắn lột…

Nhân tố vô sinhẢnh minh họa nhân tố vô sinh

Nhân tố hữu sinh là gì?

Nhân tố hữu sinh là tất cả các sinh vật sống, bao gồm cả con người, tác động đến môi trường sinh thái, tạo thành quần xã sinh vật.

Nhân tố hữu sinh được chia thành ba nhóm chính:

• Sinh vật sản xuất: Thực vật quang hợp (cây xanh, tảo, một số loại vi khuẩn) có khả năng tự tổng hợp chất hữu cơ.
• Sinh vật tiêu thụ: Động vật dị dưỡng, bao gồm động vật ăn thực vật, động vật ăn thịt, động vật ăn mùn, bã hữu cơ.
• Sinh vật phân giải: Nấm và vi khuẩn phân giải chất hữu cơ thành chất vô cơ, cung cấp dưỡng chất cho cây trồng.

Con người được xem là nhân tố hữu sinh có tác động mạnh mẽ nhất đến môi trường. Các hoạt động của con người, từ sản xuất đến tiêu dùng, đều có thể gây biến đổi môi trường sống và ảnh hưởng đến sự sinh trưởng, phát triển của các loài động thực vật khác.

Ví dụ về nhân tố hữu sinhVí dụ minh họa về các nhóm sinh vật nhân tố hữu sinh (Ảnh minh họa)

Mối quan hệ giữa nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh

Nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh luôn có mối liên hệ mật thiết với nhau. Tập tính của động vật, quá trình quang hợp của thực vật đều phụ thuộc vào các yếu tố vô sinh như nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm. Khi điều kiện môi trường thay đổi, sinh vật phải thích nghi bằng cách tiến hóa để tồn tại, ví dụ như thay đổi huyết tính, tự tản nhiệt, đóng băng cơ thể (động vật) hay phát triển thành cây ưa sáng, cây ưa bóng (thực vật).

Một ví dụ điển hình là sự khác biệt về kích thước cơ thể giữa các loài động vật hằng nhiệt sống ở vùng ôn đới lạnh giá và vùng nhiệt đới ấm áp. Động vật ở vùng lạnh thường có kích thước cơ thể lớn hơn, lớp mỡ dày hơn để giữ nhiệt, trong khi một số bộ phận như tai, đuôi, chi lại nhỏ hơn so với đồng loại ở vùng nhiệt đới.

mối liên hệ giữa nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinhẢnh minh họa mối quan hệ giữa nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh

Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định. Vượt quá giới hạn này, sinh vật sẽ không thể tồn tại. Trong giới hạn sinh thái, có khoảng thuận lợi (sinh vật sinh trưởng và phát triển tốt nhất) và khoảng chống chịu (sinh vật bị ức chế hoạt động sống).