Phân tích bài thơ Nam Quốc Sơn Hà – Ngữ văn lớp 8

Tác giả bài thơ Nam Quốc Sơn Hà

Bài thơ Nam Quốc Sơn Hà đến nay vẫn chưa xác định được tác giả chính thức. Tuy nhiên, nhiều tài liệu lịch sử cho rằng tác giả của bài thơ là Lý Thường Kiệt. Có nhiều ghi chép khác nhau về sự xuất hiện của bài thơ, tiêu biểu là hai giả thuyết sau:

• Giả thuyết 1: Theo sách Lĩnh Nam Chích Quái, bài thơ được một vị thần đọc vang lên khiến quân Tống hoảng sợ, giúp vua Lê Đại Hành đánh bại quân xâm lược năm 981.
• Giả thuyết 2: Theo sách Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, khi Lý Thường Kiệt chặn đánh quân Tống bên sông Như Nguyệt năm 1076, bài thơ đã vang lên trong đền thờ thần sông là Trương tướng quân. Sau đó, quân Tống đại bại.

Tìm hiểu tác phẩm Nam Quốc Sơn Hà

Thể loại

Nam Quốc Sơn Hà thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.

Hoàn cảnh sáng tác

Tương truyền, trong giai đoạn chiến đấu chống giặc ngoại xâm, Lý Thường Kiệt đã sáng tác bài thơ này. Vào đêm khuya thanh vắng, ông ở trong đền thờ và đọc vang bài thơ. Giọng đọc hào hùng, khí thế mạnh mẽ khiến quân giặc hoang mang, lo sợ. Về sau, đúng như lời bài thơ, quân dân ta đã chiến thắng.

Phương thức biểu đạt

Bài thơ Nam Quốc Sơn Hà sử dụng phương thức biểu đạt chính là biểu cảm.

Bố cục

Bài thơ được chia làm hai phần:

• Hai câu đầu: Khẳng định chủ quyền lãnh thổ.
• Hai câu cuối: Thể hiện quyết tâm bảo vệ đất nước.

Giá trị nội dung

• Bài thơ thể hiện niềm tin vào sức mạnh chính nghĩa và được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta.
• Khẳng định chủ quyền lãnh thổ và ý chí kiên quyết bảo vệ chủ quyền đó trước mọi kẻ thù xâm lược.
• Qua từng câu chữ, ta cảm nhận được niềm tự hào, tự tin và cả sự phẫn nộ trước hành động xâm lược của kẻ thù.

Giá trị nghệ thuật

• Thể thơ ngắn gọn, súc tích.
• Lập luận chặt chẽ, hùng hồn.
• Ngôn ngữ đanh thép, dõng dạc.

Phân tích chi tiết bài thơ Nam Quốc Sơn Hà

Hai câu thơ đầu

Hai câu thơ đầu khẳng định chủ quyền lãnh thổ của nước Nam:

• “Nam quốc sơn hà Nam đế cư”: Câu thơ khẳng định nước Nam là của vua Nam, thể hiện ý thức độc lập, tự chủ, ngang hàng với các hoàng đế Trung Hoa.
• “Tiệt nhiên định phận tại thiên thư”: Ranh giới nước Nam đã được định sẵn trong sách trời, là chân lý không thể chối cãi.

Hai câu thơ cuối

Hai câu thơ cuối thể hiện quyết tâm bảo vệ đất nước:

• “Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm?”: Câu hỏi tu từ vừa là lời cảnh cáo, vừa là sự phẫn nộ trước hành động xâm lược của kẻ thù.
• “Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư”: Lời tuyên bố chắc nịch về sự thất bại thảm hại của quân xâm lược, thể hiện ý chí quyết chiến, quyết thắng của dân tộc.