Khái Niệm Triết Học Là Gì? Vấn Đề Cơ Bản Của Triết Học Mác – Lênin

Triết học, một lĩnh vực nghiên cứu trừu tượng và sâu sắc, luôn là đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều người. Bài viết này sẽ giải đáp thắc mắc về khái niệm triết học, cũng như tổng hợp những vấn đề cơ bản của triết học theo giáo trình Triết học Mác – Lênin.

Khái niệm triết học

Hình ảnh minh họa: Khái niệm triết học là gì? Tổng hợp những vấn đề cơ bản của triết học theo giáo trình Triết học Mác – Lênin

Vậy, vấn đề cơ bản của triết học mác – lênin là gì?

Khái Niệm Triết Học

Nguồn Gốc Triết Học

Triết học, một hình thái nhận thức đặc thù của con người, xuất hiện gần như đồng thời ở cả Phương Đông và Phương Tây (khoảng thế kỷ VIII – VI TCN). Sự ra đời của triết học không phải ngẫu nhiên, mà bắt nguồn từ nhu cầu nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người trong xã hội đã đạt đến một trình độ nhất định về văn minh, văn hóa và khoa học. Con người, với mong muốn hiểu biết và giải thích thế giới xung quanh, đã sáng tạo ra những lý luận chung nhất, có tính hệ thống để phản ánh thế giới và bản thân mình. Triết học, do đó, được coi là dạng tri thức lý luận xuất hiện sớm nhất trong lịch sử nhân loại. Nó mang cả nguồn gốc nhận thức lẫn nguồn gốc xã hội.

Định Nghĩa Triết Học

Có rất nhiều định nghĩa về triết học, nhưng nhìn chung đều xoay quanh các nội dung cốt lõi sau:

• Triết học là một hình thái ý thức xã hội.
• Khách thể của triết học là toàn bộ thế giới, bao gồm cả thế giới bên ngoài và nội tâm con người, được xem xét trong tính chỉnh thể, toàn vẹn.
• Triết học tìm kiếm những quy luật phổ biến nhất chi phối sự vận động của thế giới, con người và tư duy, thông qua việc giải thích mọi sự vật, hiện tượng, quá trình và mối quan hệ trong thế giới.
• Là một loại hình nhận thức đặc thù, độc lập với khoa học và khác biệt với tôn giáo, triết học cung cấp tri thức mang tính hệ thống, logic và trừu tượng về thế giới, bao gồm những nguyên tắc cơ bản, đặc trưng bản chất và quan điểm nền tảng.
• Triết học là hạt nhân của thế giới quan.

Nói một cách ngắn gọn, triết học là hệ thống quan điểm lý luận chung nhất về thế giới và vị trí của con người trong thế giới đó. Triết học Mác – Lênin định nghĩa triết học là khoa học về những quy luật vận động, phát triển chung nhất của tự nhiên, xã hội và tư duy.

Mặt thứ nhất trong vấn đề cơ bản của triết học là gì? Câu hỏi này sẽ được giải đáp trong phần tiếp theo.

Những Vấn Đề Cơ Bản Của Triết Học

Nội Dung Vấn Đề Cơ Bản

Vấn đề cơ bản của triết học bao gồm hai mặt, tương ứng với hai câu hỏi lớn:

1. Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức: Cái nào có trước, cái nào có sau, cái nào quyết định cái nào? Hay nói cách khác, nguyên nhân cuối cùng của mọi hiện tượng là vật chất hay tinh thần?
2. Khả năng nhận thức của con người: Liệu con người có thể nhận thức được thế giới hay không?

Chủ Nghĩa Duy Vật và Chủ Nghĩa Duy Tâm

Cách trả lời câu hỏi thứ nhất phân chia các nhà triết học thành hai trường phái lớn:

• Chủ nghĩa duy vật: Cho rằng vật chất có trước, quyết định ý thức. Các trường phái duy vật khác nhau đều giải thích thế giới bằng nguyên nhân vật chất. Ba hình thức cơ bản của chủ nghĩa duy vật là: duy vật chất phác, duy vật siêu hình và duy vật biện chứng.
• Chủ nghĩa duy tâm: Cho rằng ý thức, tinh thần có trước, quyết định vật chất. Chủ nghĩa duy tâm giải thích thế giới bằng nguyên nhân tinh thần. Hai phái chính của chủ nghĩa duy tâm là: duy tâm chủ quan và duy tâm khách quan.

Bạn có biết phương trình bậc nhất hai ẩn là gì?

Thuyết Có Thể Biết (Khả Trị) và Thuyết Không Thể Biết (Bất Khả Tri)

Câu hỏi thứ hai dẫn đến hai luồng quan điểm:

• Thuyết Khả trị: Khẳng định con người có khả năng nhận thức được thế giới, nghĩa là ý thức của con người có thể phù hợp với bản chất sự vật.
• Thuyết Bất khả tri: Phủ nhận khả năng nhận thức của con người, cho rằng con người chỉ có thể nắm bắt được hình thức bề ngoài, hạn hẹp của sự vật, chứ không thể hiểu được bản chất thực sự. Thuyết này không phủ nhận sự tồn tại của thực tại, mà chỉ phủ nhận khả năng nhận thức vô hạn của con người. Học bá là gì? Có lẽ học bá cũng cần tìm hiểu về triết học.

Tôn trọng sự khác biệt trong môi trường học đường là gì? Đây là một vấn đề quan trọng cần được xem xét.