Văn Minh Ấn Độ Cổ Đại: Khám Phá Lịch Sử Và Di Sản Văn Hóa

Điều kiện tự nhiên và dân cư Ấn Độ

Vị trí địa lý

Ấn Độ, một “tiểu lục địa” nằm ở Nam Á, giáp Ấn Độ Dương ở phía Đông Nam và Tây Nam, tiếp giáp Trung Á và Tây Nam Á ở Tây Bắc. Phía Bắc là dãy Himalaya hùng vĩ, biên giới tự nhiên giữa Ấn Độ và Trung Quốc. Lãnh thổ Ấn Độ thời cổ đại rộng lớn hơn ngày nay, bao gồm cả Pakistan, Bangladesh và Nepal.

Điều kiện tự nhiên

Địa hình Ấn Độ đa dạng, chia thành miền Bắc và miền Nam bởi dãy Vindhya. Miền Bắc có sông Ấn và sông Hằng tạo nên đồng bằng phì nhiêu, là vựa lúa của thế giới. Sông Hằng, bắt nguồn từ Himalaya, được coi là sông thiêng của Ấn Độ. Miền Nam là cao nguyên Deccan, giàu khoáng sản và rừng rậm. Khí hậu Ấn Độ khắc nghiệt, miền Bắc lạnh giá với dãy Himalaya quanh năm tuyết phủ, miền Nam khô nóng.

Cư dân

Ấn Độ là nơi sinh sống của nhiều tộc người, chủ yếu là Dravida ở miền Nam và Aryan ở miền Bắc. Sự đa dạng ngôn ngữ thể hiện qua hơn 1500 ngôn ngữ, trong đó 15 ngôn ngữ được công nhận chính thức, bao gồm tiếng Hindi (ngôn ngữ dân tộc) và tiếng Sanskrit (ngôn ngữ cổ).

Lịch sử Ấn Độ cổ trung đại

Thời cổ đại

• Văn minh lưu vực sông Ấn (đầu thiên niên kỷ III – giữa thiên niên kỷ II TCN): Nền văn minh Harappa và Mohenjo-daro do người Dravida tạo nên, đánh dấu sự hình thành nhà nước và phân hóa giai cấp.
• Thời kỳ Veda (giữa thiên niên kỷ II – giữa thiên niên kỷ I TCN): Phản ánh trong kinh Veda, thời kỳ này chứng kiến sự di cư của người Aryan từ Trung Á, xây dựng quốc gia và chế độ đẳng cấp Vácna.
• Từ thế kỷ VI – IV TCN: Hình thành các quốc gia sơ kỳ, vương quốc Magadha nổi lên mạnh mẽ. Năm 327 TCN, Alexander Đại Đế tấn công Ấn Độ nhưng thất bại.
• Từ thế kỷ IV – II TCN: Vương triều Maurya (321-187 TCN) do Chandragupta Maurya sáng lập, đánh dấu thời kỳ hoàng kim với vua Ashoka (273-236 TCN), đạo Phật trở thành quốc giáo.
• Từ thế kỷ II TCN – IV SCN: Sau khi Ashoka mất, Ấn Độ bị chia cắt, tộc Kushan xâm chiếm và thành lập vương quốc.

Thời trung đại

• Vương triều Gupta (thế kỷ IV – VI): Xác lập chế độ phong kiến, thời kỳ “cổ điển” của Ấn Độ.
• Vương triều Harsha (thế kỷ VII – XII): Chế độ phong kiến phân tán, Ấn Độ liên tục bị xâm chiếm.
• Vương triều Hồi giáo Delhi (1206-1526): Thời kỳ thống trị của Hồi giáo.
• Vương triều Mughal (1526-1857): Ấn Độ bị Mông Cổ xâm lược, sau đó trở thành thuộc địa của Anh.

Thành tựu văn minh Ấn Độ

Chữ viết

Ấn Độ là một trong những quốc gia có chữ viết sớm nhất. Chữ viết xuất hiện từ văn minh sông Ấn, sau đó phát triển thành nhiều loại chữ cổ như Brahmi, Kharosthi, Sanskrit và Pali. Chữ Sanskrit (Phạn) trở thành chữ viết chính thức cho đến thế kỷ X. Hiện nay, Ấn Độ có 15 ngôn ngữ chính.

Văn học

Văn học Ấn Độ phong phú, đặc sắc với kinh Veda, sử thi Mahabharata và Ramayana, vở kịch Shakuntala.

• Kinh Veda: Bộ kinh cầu nguyện cổ xưa nhất, là “kho tri thức” của người Ấn Độ.
• Mahabharata: Sử thi lớn nhất thế giới, phản ánh cuộc chiến Kurukshetra và đời sống xã hội Ấn Độ.
• Ramayana: Sử thi kể về hoàng tử Rama giải cứu công chúa Sita, ca ngợi tình yêu và lòng chung thủy.
• Shakuntala: Vở kịch của Kalidasa, một kiệt tác văn học Ấn Độ thời trung đại.

Tôn giáo

Ấn Độ là cái nôi của nhiều tôn giáo lớn, bao gồm Bà La Môn – Hindu giáo và Phật giáo.

• Bà La Môn – Hindu giáo: Tôn giáo đa thần, với Brahma là đấng tối cao. Tuyên truyền thuyết luân hồi, nghiệp báo và chế độ đẳng cấp.
• Phật giáo: Do Phật Thích Ca sáng lập, chủ trương từ bỏ ham muốn để giải thoát khỏi khổ đau. Phủ nhận chế độ đẳng cấp.

Nghệ thuật

Kiến trúc Ấn Độ đa dạng, gồm kiến trúc Phật giáo (cột đá, tháp mộ, chùa hang), Hindu giáo (đền Kailasa, Khajuraho) và Hồi giáo (Taj Mahal, tháp Qutb Minar). Điêu khắc Ấn Độ chủ yếu là tượng thần và Phật.

Khoa học tự nhiên

Ấn Độ cổ đại đạt nhiều thành tựu trong thiên văn học, toán học (sáng tạo hệ thống số thập phân), vật lý học (thuyết nguyên tử) và y học (phẫu thuật, thuốc tê).